Miejski portal informacyjny:
Krotoszyn, Sulmierzyce, Kobylin, Koźmin Wielkopolski, Rozdrażew

Wrzesień 1918 r. – powołano tajny Komitet Obywatelski, który tworzyła grupa polskich działaczy narodowych z dr Stefanem Budzyńskim na czele.

12 listopada 1918 r. – utworzenie Rady Robotniczo – Żołnierskiej z dużą przewagą Niemców. Na czele polskiej reprezentacji stał dr Władysław Bolewski.

17 listopada 1918 r. – wiec patriotyczny na rynku z udziałem Polaków z miasta i okolicznych miejscowości. Podczas manifestacji Komitet Obywatelski przekształcono w liczącą 72 osoby, tymczasową Powiatową Radę Ludową z przewodniczącym – dr Stefanem Budzyńskim. Powołanie Straży Obywatelskiej podporządkowanej landratowi Konradowi Hahn'owi, która miała pełnić obowiązki policyjne na trenie miasta.

24 listopada 1918 r. – ostateczne ukonstytuowanie Powiatowej Rady Ludowej – zmniejszenie składu do 35 osób (12 z Krotoszyna, 23 z terenu powiatu). Jej siedzibą był krotoszyński „Bazar” (dziś siedziba przedszkola „Bajka” na al. Powstańców Wielkopolskich 18).

26 listopada 1918 r. – powołanie Wydziału Wykonawczego Powiatowej Rady Ludowej w składzie: mec. Marceli Langiewicz (przewodniczący), dr Stefan Budzyński, Ignacy Cieślicki, Feliks Cyba, Michał Fibak, Józef Gąsiorkiewicz, Ludwik Gibasiewicz, ks. Mieczysław Górny, Józef Klemczak, Mieczysław Kończak i Kazimierz Kopydłowski. Aktywnym działaczem Rady Ludowej był także dr Władysław Bolewski.

1 stycznia 1919 r. – wyzwolenie Krotoszyna, miasto zdobyto o godzinie 18.oo siłami pociągu pancernego Nr 11 „Poznańczyk”. Dowódcą pociągu był ppor. Jan Szlagowski. Po zdobyciu dworca powstańcy, przy współudziale miejscowych ochotników, zajęli wszystkie ważniejsze obiekty w mieście. Niemcy wycofali się do koszar im. Steinmetza (przy dzisiejszym skrzyżowaniu ul. Młyńskiej i ul 56 Pułku Piechoty Wlkp.) i tam poddali się dzięki udanej akcji grupy powstańców pod dowództwem Władysława Rybakowskiego. Kapitulację z rąk komendanta niemieckiego garnizonu przyjęli: dr Bolewski, ppor. Jan Szlagowski i Zbigniew Ostroróg Gorzeński (komendant wojskowy Jarocina).

2 stycznia 1919 r. – pierwsza odezwa do mieszkańców, wydana przez nową władzę miasta i powiatu – Powiatową Radę Ludową.

3 stycznia 1919 r. – niemiecka załoga wojskowa opuściła Krotoszyn udając się pociągiem do Cieszkowa. Pozostawione w koszarach zapasy broni i amunicji zostały zabezpieczone przez powstańców pod dowództwem Władysława Rybakowskiego. Zajęcie Zdun, Chachalni i Borownicy przez kompanię powstańczą z Jarocina.

4 – 6 stycznia 1919 r. – odwołano ze stanowisk niemieckich urzędników w administracji miejskiej i powiatowej. Na burmistrza powołano Józefa Klemczaka – działacza narodowego z okresu zaborów oraz członka Powiatowej Rady Ludowej. Starostą został Wojciech Skoroszewski – dziedzic z Lutyni.

7 stycznia 1919 r. – rozkazem Naczelnego Dowódcy powstania, mjra Stanisława Taczaka, utworzono VII Okręg Wojskowy z siedzibą w Ostrowie, któremu podporządkowano krotoszyńskie oddziały powstańcze. Komendantem Okręgu został Władysław Wawrzyniak, a szefem sztabu Zygmunt Wieliczka. Formacje powstańcze VII Okręgu połączono tworząc 12 Pułk Strzelców Wielkopolskich, w którego skład wchodziły dotychczasowe bataliony: ostrowski, krotoszyński, ostrzeszowski, którym nadano kolejno numery I, II i III. Dowódcą krotoszyńskiego – II batalionu, komendantem wojskowym Krotoszyna oraz dowódcą powiatu został Marian Modrzejewski.

10 stycznia 1919 r. – powołanie na stanowisko dowódcy II (krotoszyńskiego) batalionu, komendanta wojskowego Krotoszyna i dowódcy powiatu Sergiusza Radziwanowskiego.

29/30 stycznia 1919 r. – początek niemieckiej akcji zaczepnej pod Zdunami. Wojska niemieckie od 8 stycznia skoncentrowane były w okolicach w okolicach Cieszkowa.

1 lutego 1919 r. – śmierć kpr. Franciszka Sowińskiego – zastrzelony podczas patrolu żołnierz był pierwszym powstańcem poległym w powiecie krotoszyńskim.

6 – 21 lutego 1919 r. – walki o Krotoszyn.

6 lutego 1919 r. – Niemcy zajęli Zduny, bronione przez kompanię powstańczą z Rozdrażewa. Podczas obrony miasta zginęło 17 powstańców i Stanisław Masłowski – mieszkaniec Zdun i członek Straży Ludowej.

7 i 9 lutego 1919 r. – nieudane próby odbicia Zdun z rąk niemieckich.

16 lutego 1919 r. – krwawe walki o Krotoszyn pomiędzy wojskami niemieckimi, wspartymi pociągiem pancernym, a siłami powstańczymi. Atak niemiecki nie powiódł się m. in. dzięki bohaterskiej akcji Ludwika Zielezińskiego, członka krotoszyńskiej Straży Ludowej, który wysadził tor kolejowy pomiędzy budką kolejową w Perzycach, a Zdunami.

18 – 21 lutego 1919 r. – nieudana, heroiczna obrona Borownicy, podczas której kilkunastu powstańców poległo (w tym 5 zatrutych gazami). Niemcy użyli w czasie walki artylerii, gazów bojowych i miotaczy min.

8 marca 1919 r. – ustalenie tymczasowej linii granicznej między Zdunami a Perzycami. Obowiązywała ona do czasu wejścia w życie postanowień traktatu wersalskiego (styczeń 1920 roku), na mocy którego Zduny znalazły się w granicach Państwa Polskiego. Po 126 latach niewoli ziemia krotoszyńska wraz z Wielkopolską znalazła się w granicach II Rzeczpospolitej.

Kalendarium sporządzono na podstawie:
"Powstanie Wielkopolskie 1918 - 1919 w powiecie krotoszyńskim, koźmińskim i w Sulmierzycach", pod red. E. Jokiela, A.Korsaka i M. Pietrowskiego, Krotoszyn 2012
"Kronika Krotoszyńska. Powstanie wielkopolskie na Ziemi Krotoszyńskiej", pod red. H. Ławniczaka, Krotoszyn 2004